= Esperanto Die Kommission beschäftigt etwa 2000 Beschäftigte für Dolmetsch- und Übersetzungstätigkeiten. Die Kosten beziffert sie auf annähernd 350 Millionen € pro Jahr - etwa 0,2 Prozent des Gesamthaushalts. == radikoj radiko ekzemplo latina prokrasti (procrastinare) rusa nepre (nepremenno) pola pilko (piłka) jida fajro (fajr) franca boji (aboyer) hispana flano (flan) greka kaj (kai), osto (osteon) germana logi (locken), ŝpruci (spritzen) angla forgesi (to forget), ŝtono (stone) itala fervojo (ferrovia) dana strato (straat) == pronouns mi ni vi vi li/ŝi/ĝi ili == grammatical elements for plural, add "-j" -o noun nominative -on noun accusative -n object -a adjective -e adverb == tenses -i verb infinitive -as present -is past -os future -us conditional -u imperative == participle affixes suffix tense voice EO example EN example -ant- present active paganta paying -int- past active paginta having paid -ont- future active pagonta going to pay -at- present passive pagata being paid -it- past passive pagita having been paid -ot- future passive pagota going to be paid == afiksoj https://en.wikibooks.org/wiki/Esperanto/Appendix/Table_of_affixes https://en.wiktionary.org/wiki/Category:Esperanto_suffixes -et diminutive mal- opposite -igi to make, to cause (transitivizer/causative) -iĝ- to become (intransitivizer/inchoative/middle voice) -njo feminine affectionate form; the root is shortened -obl- multiplication by the root number -on- fraction fi- shameful, nasty, disgusting, filthy -enda must be -, necessary to - == modoj indikativo La lakto estas sur la tablo volitivo Metu la lakton en la ŝrankon demando per demanda partikulo:: ĉu vi konsentas? per ki-vorto:: kiel vi estas? kial vi ploras? == datoj kaj tempoj 2023-08-09 la 9-a de aŭgusto 2023 15:45 la 3-a [horo] kaj 45 minutoj == transitivaj kaj netransitivaj verboj transitiva verbo:: havas rektan objekton netransitiva verbo:: ne havas rektan objekton Mi renkontas vin ⇒ renkonti estas transitiva verbo ĉar “vin” estas rekta objekto. Mi renkontas ⇒ ne estas valida frazo en Esperanto ĉar “renkonti” postulas rektan objekton. Mi renkontiĝas ⇒ renkontiĝi estas netransitiva verbo ĉar la frazo estas valida kaj rekta objekto ne ekzistas. Mi renkontiĝas vin ⇒ ne estas valida frazo en Esperanto ĉar “renkontiĝi” ne akceptas rektan objekton. studi transitiva lerni transitiva pleni netransitiva pravi netransitiva Sed kelkfoje la verbo povas esti transitiva kaj netransitiva: li finfine parolis … netransitiva Ne parolu maljustajn vortojn … transitiva Memoru/lernu per verbo per esprimo ĉu la verbo estas uzata [ne]transitive! Ofte se la bazo de la verbo estas adjektivo (p.e. plena, prava), la verbo estas netransitiva. Aliaflanko se la bazo de la verbo estas substantivo (p.e. studo), la verbo estas transitiva. Prevo difinas ke “kanti” estas transitiva verbo. Kontraŭe PIV indikas transitivajn kaj netransitivaj uzadon: https://vortaro.net/#kanti_kd Mi kantas kanton. ⇒ aŭdigi difinitan melodion aŭ muzike aranĝitan tekston Mi kantas. ⇒ eligi voĉmodulatajn harmoniajn sonojn aŭ vortojn, aŭ por si mem aŭ antaŭ publiko -iĝi ŝanĝas transitiva verbo al netransitiva verbo. -igi ŝanĝas netransitiva verbo al transitiva verbo. -iĝi implicas ke la radika vorto estas transitiva. Ekzemploj: lia kolero longe daŭris la vento daŭrigis la froston kian brilon la suno disvastigis liaj brutaroj disvastiĝis sur la tero la lingvaj demandoj interesas multajn E-istojn mi interesiĝas pri li plibonigi la sorton de la kamparanoj pli bone estas renkonti ursinon ol malsaĝulon ili ja renkontiĝis en la arbaro ŝanĝi la tukojn de sia lito la cirkonstancoj ŝanĝiĝis al pli malbono mi komencas per tio, ke mi diras komenciĝis la milito pura akvo bolas en la temperaturo de 100 gradoj centezimalaj boligi akvon Finfine lernu la kopulajn verbojn: esti fariĝi iĝi aspekti simili ŝajni resti == la -umi- afikso plenigi … actually fill with material plenumi … fulfill figuratively A lexical suffix with no fixed meaning or part of speech brako (“arm”) + -um- → brakumi (“to hug”) dekstra (“right”) + -um- → dekstruma (“clockwise”) komuna (“common”) + -um- → komunumo (“community”) mondo (“world”) + -um- → mondumo (“high society”) proksima (“near”) + -um- → proksimume (“approximately”) kruco (“cross”) + -um- → krucumi (“to crucify”) ‎kolo (“neck”) + ‎-um- → ‎kolumo (“collar”) == post / post kiam / poste poste. post kiam . post [la] . == paŭso paŭso aŭ tradukprunto aŭ prunta traduko aŭ kalkeo p.e. eldoni (de. herausgeben) elturni sin eltrovi (en. find out; de. herausfinden) gruntbovo (lat. Bos grunniens) interreto (en. internet) okulvitro (en. eyeglass) terpomo (fr. pomme de terre) papera tigro (ĉina. 紙老虎) signifas falsa minacanto == ĉiu kromsigno en unu frazo * Eĥo ŝanĝo ĉiu ĵaŭde == Kion la vorto “si” referencas? “si” referencas la subjekto de la frazo: https://bertilow.com/pmeg/gramatiko/pronomoj/si/kompleksaj_frazoj.html#i-6ah When the boy fell, he ripped his shirt. Kiam li falis, la knabo ŝiris sian ĉemizon. When the mother fell, the boy ripped her shirt. Kiam la patrino falis, la knabo ŝiris ties ĉemizon. == komparo === A > B the cat is younger than the dog (adjektivo) la kato estas pli juna ol la hundo the cat jumps higher than the dog (unu verbo) la kato saltas pli alta ol la hundo the cat jumps faster than the dog runs (du verboj) la kato saltas pli rapida ol la hundo kuiras NOTO: pli maljuna = malpli juna === A = B the cat is as young as the dog la kato estas tiel juna kiel la hundo (eble signifas “do la kato iĝis juna en la sama kvanto kiel la hundo?) la kato estas tiom juna kiom la hundo like father like son kia patro tia filo I found her the way she has always been mi retrovis ŝin tia, kia ŝi ĉiam estis === falsa amiko: angla “like” kiel rolo Like a child, I experienced a happy time. When I was a child, I experienced a happy time. Samkiel infano mi spertis feliĉan tempon. Kiel infano mi spertis feliĉan tempon. (anglicismo?) As a child, I had a happy time. Estante infano mi spertis feliĉan tempon. Kiam mi estis infano, mi spertis feliĉan tempon. === falsa amiko: angla “is like” komparas ago kun ago Uzu “kvazaŭ” kaj la kondicionalo. Voting for candidate X is like stabbing one's own eye with a fork Voĉdoni por la kandidato Fiulo estus kvazaŭ piki sian propran okulon per forko Komprenu ke la vorto “samkiel” kaj la sintagmo “same kiel” ekzistas: == “source” en Esperanto deveno: where it emerges from origino: source fonto: (more physical) source == Arbitrara notoj societo … eta socio? I do not want the blanket to hang down to the floor. Mi ne volas ke la litkovrilo *pendu* *ĝis* la planko